خشکی دهان عوامل ایجاد آن؟

هنگامی که دهان شما بزاق کافی ترشح نکند، باعث خشکی دهان می‎شود. این امر می‎تواند بخاطر یک ناراحتی خفیف باشد و ممکن است در ادامه باعث مشکلات جدی دندان شود.

اگر همیشه دهان و لب‎هایتان خشک می‎شود، می‎تواند نشانه‎ای از مشکلات جدی پزشکی باشد. در این مقاله قصد داریم درباره موارد زیر صحبت کنیم:

• علائمی که ممکن است تجربه کنید.
• عوامل مختلفی که باعث این بیماری می‏شوند.
• چگونگی تاثیر آن بر سلامت دندان شما
• داروهای خشکی دهان

در آخر هم به برخی از سؤالات متداول شما در مورد این مشکل پاسخ می‏دهیم.

درست است که مشکل این بیماری خوشایند نیست ولی این شرایط چیزی نیست که باعث نگرانی شما شود. بهتر است اول بفهمید که چه عاملی باعث بروز این مشکل شده‎اند بعد از آن می‎توانید بررسی کنید که چه روش‎های درمانی و راه‎حل‎هایی برای درمان آن وجود دارد. ما در این مقاله همه آن چیزی که در مورد این مشکل باید بدانید را توضیح می‎دهیم و به شما کمک می‎کنیم تا بتوانید این مشکل را برطرف کنید.

بسیاری از افراد شب‎ها از خشکی دهان رنج می‏برند.

خشکی دهان چیست؟

به عبارت ساده‎تر، این بیماری هنگامی اتفاق می‎افتد که غدد بزاقی، بزاق کافی برای مرطوب نگه داشتن دهان شما ترشح نمی‎کنند. بزاق نقش بسیار مهمی در دهان شما دارد. بزاق باعث:

• خنثی کردن اسیدهای موجود در مواد غذایی که می‏خورید، می‎شود. این امر باعث جلوگیری از پوسیدگی دندان‏های شما می‎شود.
• باکتری‎های موجود در دهان شما که باعث بوی بد دهان یا هالیتوز می‎شود را کاهش می‎دهد.
• باعث از بین رفتن مواد غذایی گیر کرده در دهان می‎شود.
• با حرکت دادن مواد غذایی و نوشیدنی بر روی کل زبان به حس چشایی شما برای درک طعم آن ها کمک می‏کند.
• با مرطوب کردن مواد غذایی در دهان، به هضم بهتر آن کمک می‎کند.

اکثر مردم احتمالاً این بیماری را هر چند برای مدت کوتاه، تجربه کرده‏اند. شما ممکن است در دهان خود حس کنید پنبه‎ای وجود دارد که بزاق دهان شما را میگیرد در نتیجه لب‏های شما خشک و ترک خورده می‎شود.

عوامل مختلفی که باعث خشکی دهان می‎شود.

عوامل مختلفی وجود دارد که باعث کاهش بزاق دهان می‎شود. درمان بعضی از این موارد بسیار آسان است اما مواردی که باعث این مشکل مزمن می‎شود، نیاز به بررسی پزشکی دارد. درمان‎ها و داروهای مختلفی برای این بیماری وجود دارد اما قبل از درمان باید بفهمید که چه چیزی باعث ایجاد این مشکل شده است:

• دارو برای درمان فشار خون بالا
• قرص‏های درمان کننده اضطراب
• برخی از درمان‎ها برای پارکینسون
• آنتی هیستامین‏ها
• داروی ضد احتقان
• شل کننده‏های عضلانی
• داروهای ضد درد بدون نسخه

بسیاری از مردم می‎دانند که این مشکل به خاطر داروهایی است که مصرف می‎کنند. اگر مصرف داروی جدیدی را شروع کرده‎اید و ناگهان دچار خشکی دهان شدید، قسمت اطلاعات آن را بخوانید تا بفهمید آیا خشکی دهان جز عوارض آن هست یا خیر؟ داروهای زیادی وجود دارد که باعث کاهش بزاق دهان می‎شوند مانند:

اگر در مورد این بیماری نگران هستید، حتماً به پزشک خود در مورد دارویی که مصرف می‎کنید، بگویید. او می‎تواند دوز دارو یا نحوه مصرف آن را برای شما تنظیم کند.

برخی از شرایط بهداشتی باعث کاهش تولید بزاق می‎شود. یکی از شایع‎ترین علائم دیابت، خشکی دهان است.

برخی دیگر از شرایطی که باعث این مشکل می‎شوند عبارتند از:

• روماتیسم مفصلی
• برفک دهان
• سندرم شوگرن
• فیبروز سیستیک
• ایدز (HIV)

خروپف و تنفس با دهان ممکن است باعث کاهش بزاق شود. این موارد ممکن است به دلیل شرایط مختلف پزشکی ایجاد شود. در صورت آسیب دیدگی سر و گردن، احتمال آسیب عصبی وجود داشته در نتیجه میزان بزاق تولید شده را نیز کاهش می‏دهد.

در پایان، شیوه زندگی نیز می‎تواند باعث این بیماری شود. هنگامی که به اندازه کافی آب نمی‏نوشید، بدن شما کم آب شده و این می‎تواند باعث خشکی موقت دهان شما شود. داروهای دیگری مانند حشیش و متامفتامین یا همان کریستال نیز باعث این بیماری می‎شوند.

افراد مسن و بیماری خشکی دهان

خشکی دهان در پیری ممکن است شما را تحت تأثیر قرار دهد.

این بیماری در افراد مسن بیشتر اتفاق می‏افتد. این اتفاق شاید به این دلیل باشد که افراد مسن تمایل بیشتری به مصرف دارو دارند در نتیجه باعث مشکل خشکی دهان و احتمالاً مشکلات بهداشتی در دراز مدت می‎شوند.

احتمال ابتلا به این بیماری نیز با افزایش سن افزایش می‏یابد. تحقیقات نشان می‎دهد که حدود 90٪ افراد مبتلا به سندرم شوگرن، زنان با میانگین سنی 50 سال هستند. این سندروم با یائسگی همراه است و روی قسمت‎هایی از مایعات بدن تأثیر می گذارد. بیشترین تاثیر آن خشکی دهان و چشم‎ها است.

بیماری تیروئید

تخمین زده می شود که حدود نیمی از مبتلایان به بیماری خشکی دهان، می‏توانند به بیماری تیروئید مبتلا باشند. بیماری کم کاری تیروئید با یک متابولیسم کند همراه است و پزشکان معتقدند که کم کاری تیروئید می‎تواند منجر به کاهش تولید بزاق در دهان شود.

رادیوتراپی

برای درمان سرطان، ممکن است مجبور شوید تحت شیمی درمانی یا رادیوتراپی قرار بگیرید که می‏تواند باعث خشک شدن دهان شود البته این مشکل بعد از دوره درمان شما تمام می‎شود.

شیمی درمانی باعث تغییر در ترکیب و میزان تولید بزاق شما می‏شود اما بعد از تمام شدن دوره درمان، مشکل شما برطرف می‎شود.

هنگام رادیوتراپی سر و گردن، احتمالاً متوجه خواهید شد که میزان تولید بزاق شما کم می‎شود. این حالت بعد از درمان به حالت عادی برمی‎گردد. این احتمال هم وجود دارد که تا یکسال بعد از درمان سرطان، دچار این مشکل شوید. آسیب‎های وارد شده به غدد بزاقی شما قابل برگشت نیستند. روش‎های زیادی برای کاهش خشکی دهان وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

CPAP و خشکی دهان

بعضی از افراد برای درمان آپنه خواب خود از CPAP یا دستگاه فشار قوی استفاده می‎کنند زیرا آپنه می‎تواند خواب را بطور جدی مختل کند. استفاده از  CPAP هنگام خواب می‎تواند باعث این بیماری شود در نتیجه این به شما کمک نمی‏کند بهتر بخوابید.

اگر شما خشکی دهان Cpap دارید، مواردی وجود دارد که می‏توانید امتحان کنید:

• استفاده از CPAP با رطوبت ساز
• استفاده از دستگاهی که از اندازه دهان و بینی شما بیشتر باشد.
• مطمئن شوید که ماسک شما متناسب و راحت باشد.

علائم خشکی دهان

گلو درد یکی از علائم خشکی دهان است.

شایع ترین علامت این بیماری، کاهش میزان بزاق دهان است. این ممکن است به خودی خود و سریع مورد توجه قرار نگیرد اما علائم زیادی وجود دارد که احتمالاً آن ها را تجربه خواهید کرد:

خشکی دهان می‎تواند باعث تمام یا برخی از این علائم شود:

• احساس خشکی یا چسبندگی در دهان
• بوی بد دهان یا هالیتوز
• مشکل در صحبت کردن، جویدن و بلعیدن
• دهان و گلو خشک، دردناک و زبر
• شیارها یا ترک‏های سطح زبان
• طعم متفاوت غذا (طعم غیر عادی)
• مشکل در استفاده از دندان‏های مصنوعی

اگر نشانه‎ای از این مشکل نداشته باشید اما ممکن است نیاز داشته باشید که بیشتر از حد طبیعی آب بنوشید. اگر خشکی دهان به خاطر کم آبی دهان اتفاق بیفتد، درمان فقط نوشیدن آب است.

خطرات مربوط به سلامت دندان شما

بزاق شما نقش مهمی در سلامت دندان‏های شما دارد. اگر کمتر از مقدار مورد نیاز ترشح شود، باعث ایجاد مشکلات در دندان‎ها و لثه‎های شما می‎شود. بزاق اسید غذاهایی که مصرف می‎کنید را خنثی می‎کند. بعد از خوردن مواد غذایی، مواد گیر کرده در دهان را خنثی کرده در نتیجه مانع ساختن پلاک و ایجاد حفره شده و پوسیدگی را کاهش می‎دهد.

اگر بیماری خشکی دهان ثابت دارید، باید بیشتر به سلامت دهان و دندان خود توجه کنید. اگر نگرانی شما در مورد دندان‎هایتان بخاطر این بیماری است، حتما با پزشک یا دندانپزشک خود صحبت کنید. توصیه می‎شود که حداقل دوبار در سال به دندانپزشکی بروید.

شما می‎توانید برای محافظت از دندان‏های خود، از خمیر دندان‎های دارای فلوراید و بدون SLS استفاده کنید. SLS یا سولفات لورت سدیم ممکن است این مشکل را بدتر کند. خمیردندان Sensodyne فاقد SLS  و دارای فلوراید بالای 25/0 درصد بوده در نتیجه برای کسانی‏که این مشکل را دارند، مناسب است.

ممکن است دندانپزشک به شما فلوراید بدهد تا شب‎ها به دندان‎های خود بکشید. اضافه کردن فلوراید اضافی به برنامه بهداشت دهان و دندان، باعث می‎شود که دندان‎های شما محکم بماند و اثرات منفی ناشی از خشکی دهان را برطرف کند.

چه نوع درمانی برای خشکی دهان وجود دارد؟

اگر این بیماری زندگی شما را مختل کرده، ممکن است به دنبال درمان آن باشید. می‎توانید برای خرید برخی از داروها به داروخانه بروید علاوه بر این برخی از داروهای خانگی نیز برای خشکی دهان وجود دارد که می‎تواند به درمان شما کمک کند. اگر حس می‎کنید که داروی مصرفی شما باعث خشکی دهان شما شده است، می‎توانید با پزشک خود صحبت کنید. او می‎تواند دوز داروی شما را تنظیم کرده یا داروی شما را عوض کند.

اگر این موضوع به درمان شما کمک نکرد و یا خشکی دهان شما بخاطر عوامل دیگری است، می‎توانید برخی از داروهای خشکی دهان را امتحان کنید. این داروها مانند پیلوکارپین، ترشح بزاق شما را تحریک می‎کند. این دارو معمولا در صورت داشتن سندرم شوگرن یا مشکلات دائمی بعد از رادیوتراپی تجویز می‏شود.

اسپری خشکی دهان و دهانشویه

برخی از محبوب‏ترین محصولات برای درمان این بیماری، اسپری‏ها و دهانشویه‏ها هستند. این اسپری‎ها هیچ‎گونه مواد حاوی الکل را ندارند زیرا این مواد باعث خشکی بیشتر دهان شما می‎شوند. محصولاتی که در بازار وجود دارد مانند اسپری بیوتن، می‎تواند به درمان شما کمک کند. در این روش با مرطوب کردن دهان با مواد مرطوب کننده، باعث درمان خشکی دهان می‎شود.

بیوتن علاوه بر اسپری، خمیردندان مخصوص این بیماری را دارد که مشابه اسپری بیوتن کار می‎کند. شما می‎توانید 5 بار در روز برای تسکین علائم خشکی دهان از آن استفاده کنید. این خمیردندان هیچ‎گونه مواد دارای الکل نداشته و باعث تحریک دهان برای ترشح بزاق بیشتر می‏شود.

زایلیتول (Xylitol)

یک روش معمول و بسیار توصیه شده برای درمان خشکی دهان، استفاده از محصولاتی است که حاوی زایلیتول هستند. این ماده جایگزین قند بوده و باعث افزایش ترشح بزاق می‎شود. آدامس‎های بدون قند و دارای زایلیتول طبیعی باعث مرطوب شدن دهان می‎شوند. صمغ‎ها به خودی خود باعث افزایش مقدار بزاق دهان می‎شوند در نتیجه برای کسانی که به آن دسترسی دارند، می‎تواند گزینه خوبی باشد.

قرص‎های مکیدنی می‏تواند به مرطوب شدن دهان و درمان خشکی دهان کمک کند.

اگر طرفدار آدامس نیستید و یا بخاطر ارتودنسی نمی‎توانید از آن استفاده کنید، می‎توانید از قرص‎های مکیدنی مخصوص این بیماری استفاده کنید. این قرص‎ها حاوی زایلیتول بوده و طعم نعناع دارند.

در جدول زیر داروهایی برای درمان خشکی دهان وجود دارد که می‎توانید از داروخانه یا فروشگاه خریداری کنید. این داروها باعث تسکین علائم شما می‎شوند:

درمان خشکی و ترک لب‏ها

Burt’s برای درمان لب‏های خشک و خشکی دهان مناسب است.

این بیماری علاوه بر این‎که بر دهان شما تاثیر می‎گذارد، می‎تواند باعث خشکی و ترک لب‎های شما هم بشود. در کنار استفاده از داروهای خشکی دهان، می‎توانید از کرم مومیایی ترک لب استفاده کنید تا نرم شده و خشکی آن از بین برود. یکی از محبوب‎ترین مومیایی‎ها، موم طبیعی زنبور عسل مارک Burt’s Bees است که ماندگاری بالایی دارد.

داروهای طبیعی و خانگی برای خشکی دهان

اگر از این مشکل رنج می‏برید، راه‎های دیگری وجود دارد که می‎توانید آن را در برنامه روزمره خود قرار دهید. در ادامه به شما خواهیم گفت که چگونه می‎توانید بطور طبیعی خشکی دهان خود را درمان کنید. این موارد عبارتند از:

• سعی کنید خروپف خود را متوقف یا درمان کنید: خروپف می‎تواند باعث خشکی دهان شما هنگام صبح شود. اگر می‎توانید درمانی برای خروپف خود پیدا کنید تا این مشکل شما درمان شود.
• مرطوب کننده هوا در اتاق خواب خود بگذارید: یکی از دلایل عمده خشکی دهان در شب و کم آبی بدن، می‎تواند فضای خشک اتاق خواب شما باشد. اضافه کردن یک دستگاه مرطوب کننده می‏تواند باعث درمان خشکی دهان شما شود.
• مکیدن یخ: در طول روز می‎توانید با مکیدن یخ، دهان خود را مرطوب نگه دارید. از آن‎جا که در حال بلع آب اضافی هستید، دهان شما همیشه مرطوب خواهد بود.
• افزایش میزان نوشیدن آب: اگر فکر می‏کنید خشکی دهان شما به دلیل کم آبی بدنتان است، میتوانید میزان مصرف آب خود را افزایش دهید. پزشکان توصیه می‏کنند روزانه حدود 2 لیتر بنوشید.
• تغییر رژیم غذایی: خوردن غذاهای شور و شکر باعث کم آب شدن بدن شما و باعث این بیماری می‎شود بنابراین سعی کنید مصرف آن ها را کاهش دهید. از نوشیدن کافئین و استعمال دخانیات پرهیز کنید.

نتیجه‎گیری

برای داشتن لبخندی سالم، خشکی دهان خود را درمان کنید.

ما ثابت کردیم که عوامل زیادی در این مشکل تاثیر دارند. این علائم می‎توانند بر زندگی روزانه شما تاثیر بگذارند. اگر شب دچار خشکی دهان شدید و یا خشکی دهان ثابت دارید، ممکن است برای درمان آن از محصولات فروشگاهی استفاده کنید همچنین می‎توانید با تغییر شیوه زندگی خود مانند نوشیدن بیشتر آب، بیماری خود را درمان کنید.

با این وجود خشکی دهان می‏تواند بخاطر بیماری یا عوارض برخی داروها باشد بنابراین اگر مشکل شما همچنان ادامه داشت، حتما باید با پزشک خود صحبت کنید تا بتواند علائم آن را کنترل کند.

در هر صورت مهم است که به این مشکل خود توجه کنید تا تاثیرات منفی در سلامت دهان و دندان شما نداشته باشد.

سؤالات متداول

من خشکی دهان ثابت دارم، آیا باید نگران باشم؟

هنگامی که دهان به طور مداوم خشک می‏شود، می‏تواند نشانه مسئله بزرگی باشد. اگر نگران هستید حتما با پزشک صحبت کنید. ممکن است داروهای مخصوص خشکی دهان به شما کمک کند.

چه عواملی باعث خشکی دهان در شب می‏شود؟

آیا تا به حال برای شما پیش آمده که شب از خواب بیدار شوید و از خشکی بیش از حد دهان خود تعجب کنید؟ دلایل زیادی برای این بیماری در شب وجود دارد. یکی از دلایل می‎تواند عوارض داروهایی باشد که مصرف می‎کنید. در مورد عوارض داروهایی که مصرف می‎کنید با پزشک خود صحبت کنید. اگر داروها باعث خشکی دهان شما شوند، می‎توانید داروهای خانگی را امتحان کنید. اتاقی که در آن می‎خوابید اگر فضای خشکی داشته باشد یا در خواب خروپف می‎کنید، می‎تواند باعث این مشکل شود. مطمئن باشید که در طول روز به اندازه کافی آب می‎نوشید و یک مرطوب کننده در اتاق خواب خود قرار دهید.

منبع:dentaly.org