تارتار چیست؟

تارتار یا رسوب دندانی، پلاک­‌های دندانی هستند که از روی خط لثه و روی دندان­‌ها پاک نشده و پس از گذشت مدتی سفت می­‌شوند. پلاک‌­های دندانی در طول روز روی دندان‌­ها جمع می­‌شوند، و در صورت از بین نرفتن جامد شده و تبدیل به تارتار می­‌شوند. تارتار موجود روی دندان­‌ها شامل ترکیباتی از کلسیم، باکتری­‌ها و سایر مواد آلی است که به طور طبیعی در دهان وجود دارد. برخلاف پلاک دندانی که تقریبا نامرئی است، کشف تارتار بسیار آسان است. رنگ آن از سفید و زرد تا قهوه‌­ای و سیاه متغیر بوده و با گذشت زمان رنگ تیره‌­تر می­‌شود. تارتار معمولا ابتدا درخط لثه و بین دندان‌­ها(سخت‌ترین محل‌­ها برای تمیز شدن) جمع می‌­شود.

تارتار دندانی اغلب در اطراف خط لثه شکل می¬گیرد، جاییکه مسواک زدن سخت¬تر است

با گذشت زمان، تارتار باقی­مانده روی دندان­‌ها می‌­تواند باعث بروز مشکلات بی­‌شماری شود از جمله:

• حفره‌ها
• بوی بد دهان
• بیماری لثه
• بازگشت لثه
• شل شدن یا ریزش دندان­‌ها

بعلاوه ظاهر ناپسند آن نیز قابل ذکر است.

از آنجاییکه دندان‌­های ما اشکال ناهمواری داشته و تمیز کردن بین آنها بسیار دشوار است، تشکیل تارتار تا حدودی اجتناب­‌ناپذیر است. با این وجود، با انجام معاینات منظم دندانپزشکی، دندانپزشک شما می­‌تواند وضعیت دندان­‌های شما را پایش کرده و در صورت لزوم برای برداشتن تارتار دندانی برایتان جرمگیری انجام دهد.

برداشتن تارتار

اگر در حال حاضر شما درگیر رفع پلاک از دندان‌­هایتان هستید، احتمالا رفع تارتار دندانی برایتان سوال بزرگی خواهد بود. رسوب روی دندان­‌ها به شدت به مینای دندان­‌ها متصل شده است، بنابراین شما نمی‌­توانید آن را با استفاده از ناخن خود جدا کنید. در حالیکه مسواک زدن و نخ دندان می‌­توانند به خوبی پلاک چسبیده به دندان‌­ها را جدا کنند، برداشتن تارتار به ابزارهای ویژه‌­ای نیاز دارد.

اگر دندانپزشک یا متخصص بهداشت شما وجود تارتار را روی دندان‌­هایتان تشخیص دهند، برای رفع آنها از یک روش تمیزکاری حرفه ­ای به نام جرم گیری دندان استفاده می­‌کنند. با این حال، اگر شما جزو آن دسته از افرادی هستید که می­‌خواهید به هر قیمتی از مراجعه به دندانپزشکان خودداری کنید، ممکن است برایتان سوال باشد که چگونه می‌­توانید بدون مراجعه به دندانپزشک، رسوب دندانی را تمیز کنید. آِیا روشی وجود دارد که خودتان این کار را انجام دهید؟ آیا می­‌توان این کار را در منزل انجام داد؟

چگونه بدون مراجعه به دندانپزشک تارتار را از روی دندان­‌هایتان از بین ببرید؟

پاسخ کوتاه این است که سعی نکنید جرم گیری دندان‌های خود را در خانه انجام دهید. همانطور که در زیر می­‌بینید، دندانپزشکان و متخصصان بهداشت برای رفع کردن تارتار روی دندان‌­ها از طیف وسیعی از ابزارهای تخصصی استفاده می­‌کنند. اگرچه می‌­توانید ابزارهای رفع تارتار را بصورت آنلاین خریداری کرده و مانند متخصصان دندانپزشکی برای جرمگیری از آنها استفاده کنید، ولی درصورت استفاده از این ابزارها بدون آموزش کافی، در معرض خطر آسیب رساندن شدید به دندان‌­ها و لثه­‌هایتان قرار می­‌گیرید.

نباید در خانه از لوازم دندانپزشکی که در کلینیک برای رفع تارتار استفاده می‌شوند ، استفاده کرد!

اما آیا روش‌­های طبیعی برای برداشتن تارتار در خانه وجود دارد؟ آیا با استفاده از جوش شیرین، ذغال فعال یا سایر محصولات طبیعی می‌­توانید تارتار را از دندان‌­ها جدی کنید؟

متاسفانه برای کسانیکه امیدوار هستند تارتار را بدون دندانپزشکی از دندان‌­ها جدا کنند، پاسخ دوباره “نه” است. روش‌­های طبیعی زیادی برای از بین بردن پلاک وجود دارد(مثلا خمیردندان طبیعی در منرل درست کنید) اما پس از تجمع تارتار تنها روش مطمئن برای پاک کردن صحیح آن جرم گیری دندان­ و برساژ در دندانپزشکی است. شما نمی‌­توانید به راحتی تارتار را در خانه از بین ببرید.

جرم گیری دندان چیست؟

نهایتا دندانپزشکان چگونه تارتار را از بین می­‌برند؟ عمل جرمگیری دندان­‌ها بطور معمول دو بخش دارد که توسط دندانپزشکان یا متخصصان بهداشت انجام می­‌شود:

1. اسکیلینگ دندان: اولین قدم تمیزکردن پلاک دندانی با خراشیدن است. از ابزارهای برداشتن تارتار برای خراشیدن استفاده می­‌شود که در زیر توضیح خواهیم داد.
2. پولیش دندان: پس از جرمگیری، دندان‌­ها پولیش داده شده تا سطح آنها کاملا صاف شود. این کار نه تنها باعث بهبود زیبایی ظاهری دندان می­‌شود، بلکه تکه­‌های زبر که مستعد جذب پلاک هستند را از بین می‌برد.

بسته به وضعیت سلامت دهان و دندان شما، دندانپزشک یا متخصص بهداشت، ممکن است جرمگیری معمول دندانی که شامل اسکیلینگ و پولیش دندانی است و یا جرمگیری عمیق را برای شما توصیه کند.

قبل و بعد از عمل جرم گیری دندان

این تصویر دندان‌ها را قبل و بعد از اسکیل و پولیش توسط متخصص بهداشت نشان می‌دهند. همانطور که مشاهده می‌کنید، مقدار زیادی از تارتار شکل گرفته برداشته شده و دندان‌ها بعد از جرمگیری و پولیش دندان، ظاهری روشن‌تر دارند. با این حال، لثه‌هایی که رسوب گرفته‌اند، قرمز و ملتهب شده‌اند و هنگام بهبودی احساس درد خواهند کرد.

لثه ها پس از برداشتن رسوبات توسط متخصص بهداشت ممکن است درد داشته باشند.

چگونه دندان‌های خود را مانند یک متخصص بهداشت جرمگیری کنیم؟

بهترین راه برای جلوگیری از درد برداشت تارتار هنگام جرمگیری در کلینیک، جلوگیری از ایجاد ترشحات در وهله اول است. پیروی از یک برنامه روزانه بهداشت دهان و دندان به شما برای حفظ دندان‌هایتان از تشکیل پلاک (لایه نازکی که درصورت باقیماندن روی دندان به مدت طولانی تبدیل به تارتار می‌شود) کمک می‌کند. توصیه می‌کنیم آموزش‌های ما را در مورد بهداشت دهان و دندان مطالعه کنید، اما در اینجا چند توصیه عمومی به شما می‌کنیم:

• حداقل دو بار در روز (یکبار قبل از خواب) هربار 2 دقیقه مسواک بزنید.
• از مسواک دستی یا برقی با برس‌های نرم استفاده کنید.
• مسواک را با زاویه 45 درجه نگهدارید تا برس‌ها به زیر لثه‎‌ها نفوذ کنند
• مراقب باشید تمام سطوح دندان مسواک زده شود
• بین دندان‌هایتان را با نخ دندان یا آبپاش دهانی تمیز کنید.
• پس از مسواک زدن تف کنید ولی بلافاصله دهانتان را نشویید، چرا که مواد موجود در خمیردندان باید مدتی روی دندان‌هایتان باقی بماند.

جرم گیری تارتارهای سنگین

اگر تا امروز از دندان‌هایتان به خوبی مراقبت نکرده و مدت‌ها از رفتن به دندانپزشکی هم خودداری کردید، ممکن است ساختار سنگینی از تارتار روی دندان‌هایتان شکل گرفته باشد. در موارد شدید، تارتار روی دندان‌ها ممکن است تا جایی گسترش یابد که دندان‌ها را کاملا بپوشاند. ولی حتی اگر جرمگیری عمیق دندان نیاز باشد، پس از برداشتن تارتار، می‌توان دندان‌های زیر آن را نجات داد. فرایند آن تقریبا مانند چیزی است که در بالا توضیح داده شد، ولی زمان خیلی بیشتری طول خواهد کشید، چون رسوبات بیشتری روی دندان‌ها تشکیل شده است.

جرم گیری دندان عمیق چیست؟

بسیاری از افراد انواع مختلف جرمگیری را نمی‌شناسند. ما در بالا روش اسکیلینگ و پولیش زدن را که روش بسیار معمولی برای جرمگیری بوده و پزشکان برای جلوگیری از بیماری پریودنتال بیماران خود را توصیه به انجام آن هر شش ماه یکبار می‌کنند، توضیح دادیم.

با این حال، جرم گیری عمیق دندان بیشتر درگیرکننده بوده و مناسب افرادی است که از قبل به بیماری لثه دچار هستند. اگر اکنون شما دچار بیماری پریودنتال هستید و پاکت لثه عمیق دارید، ممکن است دندانپزشکتان علاوه بر جرمگیری بروساژ نیز برای شما تجویز کند. در جدول زیر می‌توانید تفاوت این دو روش را ببینید.

بدلیل این که پلاک دندانی و تارتار بطور طبیعی برای همه تشکیل می‌شود، جرم گیری دندان و بروساژ برای همه افراد لازم است. در حالیکه افرادی که دچار بیماری پریودنتال هستند بدلیل استعداد بیشتر در جذب تارتار بیشتر به جرمگیری نیاز دارند.

چند بار در سال باید دندان‌هایتان را جرم گیری بکنید؟

اول از همه، ابتدا راجع به دفعات جرم گیری مورد نیاز با دندانپزشکتان مشورت کنید. شما هربار که برای چکاپ عمومی به دندانپزشکتان مراجعه می‌کنید لزوما به جرم گیری نیاز ندارید، مگر این که مشکلات بهداشت دهانی خاصی داشته باشید که نیاز به توجه ویژه دارند. تحقیقات نشان می‌دهد اسکیلینگ و پولیش تاثیر زیادی روی خونریزی لثه‌ها (از علائم بیماری لثه) نداشته و بنابراین تفاوتی ندارد که هر 6 ماه هر 12 ماه یا هر 3 سال یکبار دندان‌هایتان را جرم گیری کنید.

در زمان جرمگیری دندان‌ها، دندانپزشکان معمولا از یک ابزار جرمگیری الکترونیکی استفاده می‌کنند، که برخی اوقات به آن اسکیلر اولتراسونیک گفته می‌شود. این دستگاه با سرعت زیادی لرزیده تا تارتار روی دندان‌ها شل شود و همچنین برای شستشوی کثیفی‌ها آب اسپری می‌کند. پس از آنکه اسکیلر الکترونیکی تکه‌های بزرگ تارتار را از روی دندان‌ها پاک کرد، دندانپزشک از ابرازهای جرم گیری دستی در سایزها و شکل‌های مختلف استفاده می‌کند. آنها هر نوع تارتار باقی‌مانده را از بین می‌برند، ابزارهای مختلف‌الشکل امکان دستیابی بین دندان‌ها و زیر لثه‌ها را می‌دهند.

مرحله آخر جرم‌گیری دندان‌ها صلف کردن سطوح آنها با پولیش کاری است

هر قسمت از مینای دندان که پس از اسکیلینگ نمایان می‌شود، ممکن است ناهموار باشد. اما پولیش نهایی این ناهمواری‌ها را از بین می‌برد. ابزار پولیش دندان کمی شبیه به سر مسواک برقی چرخان است. در مرحله نهایی جرم گیری نیز دندانپزشک از یک خمیردندان مخصوص استفاده می‌کند.

در جلسه ویزیت برای جرمگیری چه چیز دیگری در انتظار شماست؟

جلسه ویزیت جرم گیری دندان فقط شامل برداشتن تارتار نیست. در این جلسه متخصصان بهداشت دندانپزشکی، همچنین بهداشت عمومی دهان و دندان شما را بررسی کرده و در صورت وجود مشکلات احتمالی را به شما خواهند گفت بعلاوه بهترین روش برای تمیز کردن دندان‌ها را به شما نشان خواهند داد. در انتها متخصصان با استفاده از لاک فلوراید برای محافظت از دندان‌ها کار خود را پایان می‌دهند.

همچنین ممکن است دندانپزشکتان استفاده از سیلانت دندانی را برای حفظ دندان‌های آسیاب با شکاف‌های عمیق از حفره‌های دندانی، به شما توصیه کند.

پس از انجام درمان جرمگیری کارهای زیر را انجام دهید:

جرم گیری دندان و اسکیلینگ یک روش درمانی بدون جراحی برای درمان بیماری پریودنتال (لثه) است. این روش پلاک باکتریایی و رسوب را از اطراف دندان‌­های شما و زیر لثه شما خارج کرده و دندان­‌ها و ریشه‌­های شما را تمیز و صاف می­‌کند. این کار باعث بهبود التهاب و عفونت‌­های مرتبط با بیماری لثه می­‌شود. سعی کنید قبل و پس از انجام این درمان موارد زیر را رعایت کنید:

• به مدت دو ساعت بعد از جرم گیری دندان یا تا زمانی که بیهوشی شما از بین برود، از خوردن و جویدن در منطقه تحت عمل خودداری کنید.
• برای چندین روز از مصرف غذاهای سخت مانند چیپس، پاپ کورن و انواع دانه‌­ها خودداری کنید.
• روزانه دو یا سه بار دهان خود را با مخلوط آب نمک گرم بشویید. از محلول یک قاشق چای‌­خوری نمک در یک فنجان آب استفاده کنید.
• کارهای روزمره بهداشت دهان و دندان مانند مسواک زدن را از سر بگیرید. شست­شوی محل تحت درمان خود را به آرامی و مراقبت انجام دهید.
• به مدت 24 تا 48 ساعت از استعمال دخانیات خودداری کنید.
• با توجه به شرایط پزشکی خود از مسکن بدون آسپیرین استفاده کنید.
• در صورت وجود ناراحتی و درد مداوم یا تورم بعد از عمل، با کلینیک ما تماس بگیرید.

جرم گیری دندان چه مدت طول می‌کشد؟

جرمگیری و پولیش برای کسی که به طور کلی بهداشت دهان و دندان خوبی دارد ممکن است حدود 15 تا 30 دقیقه طول بکشد، بر این اساس کل زمان ویزیت با متخصص حدود 30 تا 45 دقیقه می‌شود. زمانیکه جرمگیری گسترده تارتار نیاز باشد، ممکن است خیلی طولانی تر شود (حتی چند ساعت) و حتی ممکن است بیش از یک ویزیت نیاز داشته باشد. بیمارانی که برای این عمل اضطراب دارند می‌توانند درخواست تزریق آرام‌بخش نوع 4 کنند. با این کار بیمار حین درمان بسیار آرام بوده و زمان زیادی از جرمگیری را به یاد نمی‌آورد. به یاد داشته باشید تزریق آرام‌بخش باید بطور آزاد پرداخت شود.

آیا جرمیگری درد دارد؟

اسکیلینگ دندان حین جرمگیری معمولی ممکن است ناراحت کننده باشد. اما اگر بطور روزانه پلاک های دندانی را با تمیز کردن مکرر دندان‌ها از بین برده باشید، دردناک نخواهد بود. اما اگر رسوب روی دندان‌ها به لثه‌ها و زیر خط لثه گسترش یافته باشد، از بین بردن آن کمی دردناک خواهد بود. این درد ناشی از خراشیدن تارتار و زخم شدن لثه زیر آن است. ممکن است دندانپزشک شما برای کمک به درد از ژل بی‌حسی روی لثه‌هایتان استفاده کند، یا حتی اگر به عمل به انجام روش‌های تهاجمی نیاز داشته باشد، ممکن است از بی‌حسی موضعی استفاده کند.

آیا اسکیلینگ و پولیش دندان‌های شما را سفیدتر می‌کنند؟

اسکیلینگ دندان و پولیش کردن لکه‌های سطح دندان‌ها را از بین می‌برند، بنابراین می‌توانند باعث شوند دندان‌ها سفیدتر و روشن‌تر به نظر برسند، حتی اگر از سفید کننده در درمان استفاده نشود. همچنین باید توجه داشت که این روش‌ها احساس تمیزکنندگی بیشتری دارند.

هزینه جرمگیری دندان چقدر است؟

هزینه جرمگیری به بیمه شما، دندانپزشکتان و منطقه‌ای که کلینیک در آن قرار دارد، بستگی دارد. علاوه بر این، در صورت نیاز به اسکیلینگ گسترده، جرمگیری دندان هزینه بیشتری خواهد داشت.

آیا می‌توانم تارتار را در منزل از روی دندان‌هایم تمیز کنم؟؟

برداشتن رسوب کاری است که باید در کلینیک و با ابزار مخصوص انجام شود و هیچ روش ایمنی برای از بین بردن تارتار در خانه وجود ندارد. از طرف دیگر، دندانپزشک شما با استفاده از یک ابزار قلاب کوجک فلزی به نام کوروت یا یک اسکیلر اولتراسونیک از بین می‌برد. با استفاده از این ابزارها، دندانپزشک تارتار دندان‌های شما را در اطراف و روی خط لثه می‌خراشد.

آیا دندان‌های من پس از جرمگیری دردناک خواهند بود؟

پس از انجام جرمگیری دندان معمولا مقداری درد در ناحیه دندان‌ها و لثه حس خواهید کرد. اگر پس از جرمگیری حساسیت بیش از حد در دندان‌هایتان حس کردید می‌توانید از داروهای تسکین دهنده بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید تا در تسکین درد به شما کمک کند. همچنین می‌توانید از خمیردندان‌های مخصوص دندان‌های حساس استفاده کنید.