دندان قروچه: علائم، دلایل و درمان

دندان قروچه یا بروکسیسم، شرایطی است که در آن بیمار دندان‎های خود را به‎ صورت غیر ارادی بهم ساییده یا آنها را بهم می‌کوبد. با گذشت زمان این کار به دندان‎های بیمار آسیب می‎رساند و ممکن است منجر به درد فک و سردرد شود. این مشکل هم بزرگسالان و هم کودکان را تحت تاثیر قرار می‎دهد. دندان قروچه هنگام شب شایع‎تر بوده اما ممکن است در طول روز هم اتفاق بیفتد. افرادی که درگیر این مشکل هستند معمولا حواسشان نیست که دارند این کار را انجام می‎دهند.

این وضعیت ممکن است دلایل زیادی داشته باشد اما بیشتر اوقات به دلیل استرس یا اضطراب اتفاق می‎افتد. اینکه مراقب باشیم دیگر دندان قروچه نکنیم، ممکن است سخت باشد، اما روش‌های بسیاری وجود دارد که بتوان آن را کم کرد. بیشتر افرادی که با این مشکل مواجه هستند، در هنگام شب از محافظ دهان استفاده می‎کنند.

در این مقاله به شما می‎گوییم که چه عواملی باعث ایجاد دندان قروچه می‎شود، همچنین چگونگی شناسایی علائم آن را توضیح داده و به شما یاد می‌دهیم که اگر با این مشکل مواحجه هستید یا کسی از اطرافیان شما این کار را می‎کند، چه باید بکنید.

دندان قروچه چیست؟

کوبیدن دندان‌ها به اندازه ساییدن آنها خطرناک است

این حالت که به عنوان بروکسیسم نیز شناخته می‌شود، شامل فشار بیش از حد یا کوبیدن دندان‎ها روی یکدیگر است. شخص معمولا بدون این که متوجه کار خود شود، این را انجام می‎دهد. طبق اعلام انجمن بروکسیسم، حدود 8-10٪ از جمعیت جهان به دندان قروچه مبتلا هستند و بیشتر در افراد 25 تا 44 ساله مشاهده می‌شود. اگرچه همه ما بعضی اوقات به دندان‎هایمان فشار وارد می‎کنیم یا آنها را بهم میکوبیم اما افراد مبتلا به دندان قروچه این کار را تا حدی انجام می‎دهند که باعث آسیب رسیدن به دندان‎ها یا ایجاد مشکلات پزشکی دیگری می‎شود.

این وضعیت می‎تواند از دو طریق بروز کند:

• بروکسیسم پویا شامل حرکات فشاری فک از یک سمت به سمت دیگر یا از جلو به عقب است و معمولاً در هنگام خواب اتفاق می‎افتد.
• بروکسیسم ایستا شامل چسبیدن دندان‎ها روی یکدیگر بدون ایجاد صدا است و بیشتر اوقات در طول روز اتفاق می‎افتد.

دندان قروچه در شب

80 درصد از دندان قروچه هنگام شب اتفاق می‎افتد. بیمار در حین خواب بطور غیر ارادی و ناخودآگاه دندان‎های خود را به یکدیگر چسبانده و فشار وارد می‎کند. دندان قروچه در هنگام خواب اغلب در کنار سایر اختلالات خواب مانند خروپف و آپنه خواب اتفاق می‎افتد. به دلیل آن‎که این بیماران با اختلال خواب مواجه هستند، معمولا خسته هستند.

اگر متوجه شدید همسرتان دندان قروچه دارد، او را تشویق کنید که به دندانپزشک مراجعه کند. دندانپزشک علائم سایش روی دندان او را بررسی کرده و برای کاهش آسیب‎های دندانی اقدامات لازم را انجام می‌دهد. در برخی موارد دندان قروچه می‎تواند به دلیل الگوهای نامناسب خواب باشد مثلا ممکن است شما یک شب را در آزمایشگاه یا در بیمارستان باشید. در اکثر موارد نیازی به مراجعه به دندانپرشک نیست بلکه مواردی را که باعث ایجاد مشکلات می‎شود را باید جدی گرفت و زود تشخیص داد.

چرا مردم دندان قروچه دارند؟

اغلب استرس از عامل دندان قروچه است.

دندان قروچه دلایل احتمالی زیادی دارد ولی در برخی موارد هم هنوز علت آن ناشناخته است.

با این حال دانش پزشکی فعلی به عوامل زیر اشاره دارد:

• اضطراب و استرس (با افزایش سطح استرس شدت دندان قروچه بدتر می‎شود).
• اکلوژن دندان (از نظر پزشکی این به دلایل آشکار، عامل تشدید کننده یا نتیجه دندان قروچه است، تقسیم می‎شود).
• مشکلات روانی اجتماعی
• مصرف داروهای ضد افسردگی
• مصرف داروهایی مانند اکستازی
• سیگار کشیدن (افراد سیگاری 5 برابر بیشتر از بقیه افراد این مشکلات را تجربه می‎کنند).
• مصرف زیاد الکل یا کافئین
• اختلالات خواب
• لکنت زبان
• شرایط عصبی مانند بیماری پارکینسون و هانتینگتون

دلایل ژنتیکی را نمی‎توان رد کرد. به نظر می‎رسد که بین عوامل ژنتیکی و دندان قروچه پیوند وجود دارد اما هنوز به روشنی اثبات نشده است. از بین این همه دلیل، استرس و اضطراب شایع‎ترین آن ها است. تقریبا 70٪ موارد تشخیص داده شده به دلیل استرس (محل کار یا مدرسه) است. بیشتر افراد در زمان‎های مختلف زندگی، استرس را تا درجات مختلفی تجربه می‎کنند. اغلب وقتی سطح استرس کم می‎شود، مشکل دندان قروچه نیز از بین می‌رود.

علائم دندان قروچه

درد عضلانی و سردرد علائم شایع این بیماری است

بسیاری از مردم از این‌که شب‌ها دندان قروچه دارند، از مشکل  خود بی‎خبر هستند. بارزترین علامت این بیماری صدای خراشیدن و فشار دندان‌ها روی یکدیگر است. این یک صدای ناخوشایند است که اطرافیان متوجه آن می‌شوند.

اما نمی‌توانید منتظر بازخوردهای دیگران باشید تا بفهمید حتما به این بیماری مبتلا هستید بنابراین مراقب علائم دیگر دندان قروچه باشید. این علائم شامل:

• درد عضلانی در اطراف فک و مفصل گیجگاهی فکی که باعث احساس سفتی شده و دهان زیاد باز نمی‌شود.
• گوش درد و وزوز گوش
• سردرد
• درد اطراف گردن، گونه ها و شانه ها
• اختلال در خواب به گونه‎ای که با وجود آن‎که فکر می‎کنید به اندازه کافی خوابیده‎اید اما احساس خستگی می‎کنید.
• سایش بیش از حد روی سطح دندان‎ها که می‎تواند منجر به حساسیت دندان شود.
• لب پر شدن دندان، تاج یا سایر پروتزهای دندانی
• دندان‎های ترک خورده یا شکسته
• خونریزی لثه‎ها (به خصوص در شب)

دندانپزشک شما می‎تواند علائم مربوط به بروکسیسم و آسیب‎های وارد شده به دندان‌های شما را بررسی کند. اگر نگران هستید هنگامی که به دندانپزشک مراجعه کردید این موارد را به او بگویید.

دندان قروچه در کودکان و نوزادان

شنیدن صدای دندان قروچه کودکان ناراحت کننده است

تحقیقات نشان داده است که 20 درصد کودکان دارای علائم دندان قروچه هستند. با این حال ممکن است عدد واقعی از این رقم بالاتر باشد، زیرا ممکن است علائم مورد توجه والدین قرار نگیرد. این مشکل یک اختلال خواب به حساب می‎آید بنابراین به دلیل ایجاد مشکل در خواب می‌تواند بر رفتار تاثیر بگذارد. مثلا بروکسیسم به طور متوسط 4 ثانیه و یا حتی تا 6 ساعت در طول شب اتفاق بیفتد. که این باعث می‎شود صبح روز بعد کودک خسته و عصبی باشد.

البته شنیدن صدای دندان قروچه کودکان برای والدین ناراحت کننده است. این اتفاق با رویش دندان‎های شیری یا دندان‎های دائمی اتفاق می‌افتد. با کامل شدن دندان‎های دائمی، این مشکل باید متوقف شود. به نظر می‎رسد بین دندان قروچه کودکان و مشکلات تنفسی (به دلیل مسدود شدن مجاری هوایی) رابطه واضحی وجود داشته باشد. بعضی از جراحی‎ها می‎تواند این مشکلات تنفسی را برطرف کند.

اضطراب و استرس نیز به این مشکل مرتبط است. ممکن است فرزند شما به دلیل دعوا یا اتفاقی در روز دچار استرس شود، بنابراین بهتر است با او صحبت کنید تا بفهمید چه چیزی باعث آزار او شده است. قبل از خواب فعالیت‎های آرامش بخش انجام دهید تا اضطراب او کاهش پیدا کند. در مورد مشکلات بهداشت دهان و دندان کودکان و کارهایی که برای پیشگیری از آن می‎توانید انجام دهید، اطلاعات بیشتری کسب کنید.

درمان دندان قروچه

دوره اولیه درمان این بیماری معمولاً محدود کردن آسیب‎های بیشتر آن است. پس از آن باید برای پیدا کردن علل آن به پزشک و روانپزشک مراجعه کرد.

محافظ دهان برای دندان قروچه

محافظ معمولی دهان شب‎ها از دندان‎ها در برابر دندان قروچه محافظت می‎کند.

اکثر دندانپزشکان توصیه می کنند که بیماران برای محافظت از دندان‌ها شبانه از محافظ دندان استفاده کنند. محافظ دندان یک لایه محافظ بین فک بالا و پایین ایجاد کرده بنابراین دندان‎ها دیگر روی هم قرار نمی‎گیرند و سایش دندان‎ها را متوقف می‌کند. محافظ دندان شبانه فشار ناشی از چفت شدن دندان و سایش را جذب می‎کند. از دیگر مزایای استفاده از محافظ دندان، کاهش صدای دندان قروچه هنگام شب است که می‎تواند کمک بزرگی برای همسر بیمار باشد!

دندان‎ها کاملاً توسط محافظ دهان پوشانده می‎شود، بنابراین هیچ گونه تماسی بین دندان‌های بالایی و پایینی وجود ندارد. بطور واضح می‌توان گفت که محافظ دندان، بدون توجه به علل آن، درمانی برای این بیماری نیست. این وسیله با کم کردن فشار بین دندان‌ها می‌تواند به عضلات و استخوان‌های فک استراحت بدهد. محافظ دندانی معمولاً برای کودکانی که ساختار صورت و دندان آن ها هنوز شکل نگرفته است، توصیه نمی‎شود زیرا باعث ایجاد مشکل در رشد طبیعی دندان‎ها خواهد شد.

می‌توانید از اینجا اطلاعات کامل‌تری درمورد محافظ شبانه دندان و قیمت آنها بدست آورید.

سایر روش‎های محافظت دندان از دندان قروچه

• لاک ضد حساسیت: توسط دندانپزشک برای محافظت از دندان در برابر حساسیت‎های ناشی از فرسایش مینا استفاده می‎شود.
• لاک یا ژل فلوراید: به اصلاح مجدد مینا کمک کرده و از دندان در برابر پوسیدگی محافظت می‎کند.
• ارتودنسی: اگر اکلوژن باعث دندان قروچه باشد، ممکن است بیمار بتواند برای درمان از ارتودنسی استفاده کند. در موارد خفیف تا متوسط، براکت‎های نامرئی ممکن است بهتر باشند زیرا دارای همان اثر محافظتی محافظ دهان هستند.

روش‌های متوقف کردن دندان قروچه

ترک سیگار برای بهبود بسیاری از مشکلات بهداشت دهان و دندان موثر است.

اگرچه هیچگونه درمانی برای بروکسیسم وجود ندارد ولی روش‎های درمانی و تکنیک‌های مختلفی وجود دارد که می‎تواند به رفع علل اصلی آن کمک کند.

آرامش

به دلیل آن‌که این بیماری با استرس مرتبط است، روش‎هایی شامل یوگا، مدیتیشن، روان‌درمانی و شناخت درمانی رفتاری (CBT) وجود دارد که می‌تواند کمک کننده باشد.

ورزش

به دلیل آن‌که استرس عامل اصلی دندان قروچه است، ورزش نیز می‎تواند در رفع این مشکل کمک کننده باشد. دلیل آن این است که ورزش باعث آزاد شدن اندورفین می‎شود. این ماده به کاهش استرس در مغز کمک می‎کند.

مدیریت رژیم غذایی

ممکن است برخی از نوشیدنی‎ها سبب تحریک دندان قروچه شود. بنابراین بهتر است قبل از رفتن به رختخواب از مصرف الکل و کافئین (از جمله چای ، قهوه و نوشابه های کافئین دار) خودداری کنید. همچنین می‎توانید تا چند هفته بطور کامل از مصرف آن ها خودداری کرده تا تاثیر آن را روی سلامت خود بیابید. همین مسئله در مورد سیگار کشیدن نیز وجود دارد.  ترک سیگار فواید زیادی برای سلامتی به همراه دارد.

تمرینات عضلانی

اگر علت این بیماری روانی نباشد، تمرینات کششی ممکن است به درمان آن کمک کند. اگر ماهیچه‎های جویدنی در فک به طور منظم ورزش داده شوند، هنگام دنداد قروچه تحت فشار کمتری قرار می‌گیرند.

شل‌کننده‌های عضلانی

عضلات بیماران ممکن است اغلب تحت فشار باشد. بعضی از بیماران با استفاده از نرم کننده‌های عضلانی می‎توانند این درد را تسکین دهند. با این حال بهتر است قبل از شروع درمان در این باره با پزشک معالج خود صحبت کنید زیرا بعضی از آن ها اعتیادآور هستند.

برخی از بیماران با تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس) در عضلات جویدنی پیشرفت‎هایی را تجربه کردند زیرا بوتاکس قدرت عضلانی را کاهش می‎دهد و این سبب می‎شود آسیب‌های دندان قروچه محدود شود. این یک تکنیک بسیار جدید است و تحقیقات پزشکی کمی در مورد اثربخشی و اثرات طولانی مدت آن وجود دارد.

هیپنوتیزم

از آنجا که دندان قروچه بصورت ناخودآگاه اتفاق می‎افتد، ممکن است هیپنوتیزم در درمان آن موثر باشد. این روش درمانی می‎تواند به عوامل اساسی دندان قروچه یعنی استرس و اضطراب کمک کند. توصیه می‎کنیم قبل از شروع هرگونه درمان با دندانپزشک یا متخصص خود مشورت کنید.

در ویدئوی زیر می‌توانید اطلاعات تکمیلی درمورد دندان قروچه کسب کنید:

نتیجه‎گیری

دندان قروچه یک عمل ناخودآگاه است که تضمینی برای درمان کامل و دائمی آن وجود ندارد. بیمار هنگام شب از این مشکل رنج می‌برد. نکته مهم این است که از مشکل آگاه شده و برای انجام اقدامات لازم جهت محدود کردن آن به دندانپزشک مراجعه کنید. اولین گام برای تشخیص و ارزیابی آسیب‎های ناشی از بروکسیسم، مراجعه به یک متخصص دندانپزشکی و گرفتن مشاوره از ایشان است. اگر بتوانید بفهمید چه عواملی باعث ایجاد یا بروز این بیماری شده است، در کوتاه مدت می‎توانید درد و آسیب ناشی از آن را کاهش دهید و در دراز مدت حتی می‎توانید مشکل را ریشه کن کنید.

منبع:

dentaly.org