دندان قروچه یا بروکسیسم، شرایطی است که در آن بیمار دندان‌های خود را به صورت غیر ارادی بهم ساییده یا آنها را بهم می‌کوبد. با گذشت زمان این کار به دندان‌های بیمار آسیب میرساند و ممکن است منجر به درد فک و سردرد شود. این مشکل هم بزرگسالان و هم کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. دندان قروچه هنگام شب شایعتر بوده اما ممکن است در طول روز هم اتفاق بیفتد. افرادی که درگیر این مشکل هستند معمولا حواسشان نیست که دارند این کار را انجام میدهند.
این وضعیت ممکن است دلایل زیادی داشته باشد اما بیشتر اوقات به دلیل استرس یا اضطراب اتفاق می‌افتد. اینکه مراقب باشیم دیگر دندان قروچه نکنیم، ممکن است سخت باشد، اما روش‌های بسیاری وجود دارد که بتوان آن را کم کرد. بیشتر افرادی که با این مشکل مواجه هستند، در هنگام شب از محافظ دهان استفاده میکنند.
در این مقاله به شما میگوییم که چه عواملی باعث ایجاد دندان قروچه می‌شود، همچنین چگونگی شناسایی علائم آن را توضیح داده و به شما یاد می‌دهیم که اگر با این مشکل مواحجه هستید یا کسی از اطرافیان شما این کار را می‌کند، چه باید بکنید.
دندان قروچه چیست؟
کوبیدن دندان‌ها به اندازه ساییدن آنها خطرناک است
این حالت که به عنوان بروکسیسم نیز شناخته می‌شود، شامل فشار بیش از حد یا کوبیدن دندان‌ها روی یکدیگر است. شخص معمولا بدون این که متوجه کار خود شود، این را انجام می‌دهد. طبق اعلام انجمن بروکسیسم، حدود 8-10٪ از جمعیت جهان به دندان قروچه مبتلا هستند و بیشتر در افراد 25 تا 44 ساله مشاهده می‌شود. اگرچه همه ما بعضی اوقات به دندانهایمان فشار وارد میکنیم یا آنها را بهم میکوبیم اما افراد مبتلا به دندان قروچه این کار را تا حدی انجام میدهند که باعث آسیب رسیدن به دندان‌ها یا ایجاد مشکلات پزشکی دیگری می‌شود.
این وضعیت می‌تواند از دو طریق بروز کند:
- بروکسیسم پویا شامل حرکات فشاری فک از یک سمت به سمت دیگر یا از جلو به عقب است و معمولاً در هنگام خواب اتفاق می‌افتد.
- بروکسیسم ایستا شامل چسبیدن دندان‌ها روی یکدیگر بدون ایجاد صدا است و بیشتر اوقات در طول روز اتفاق می‌افتد.
دندان قروچه در شب
80 درصد از دندان قروچه هنگام شب اتفاق می‌افتد. بیمار در حین خواب بطور غیر ارادی و ناخودآگاه دندان‌های خود را به یکدیگر چسبانده و فشار وارد می‌کند. دندان قروچه در هنگام خواب اغلب در کنار سایر اختلالات خواب مانند خروپف و آپنه خواب اتفاق می‌افتد. به دلیل آن‌که این بیماران با اختلال خواب مواجه هستند، معمولا خسته هستند.
اگر متوجه شدید همسرتان دندان قروچه دارد، او را تشویق کنید که به دندانپزشک مراجعه کند. دندانپزشک علائم سایش روی دندان او را بررسی کرده و برای کاهش آسیب‌های دندانی اقدامات لازم را انجام می‌دهد. در برخی موارد دندان قروچه می‌تواند به دلیل الگوهای نامناسب خواب باشد مثلا ممکن است شما یک شب را در آزمایشگاه یا در بیمارستان باشید. در اکثر موارد نیازی به مراجعه به دندانپرشک نیست بلکه مواردی را که باعث ایجاد مشکلات می‌شود را باید جدی گرفت و زود تشخیص داد.
چرا مردم دندان قروچه دارند؟
اغلب استرس از عامل دندان قروچه است.
دندان قروچه دلایل احتمالی زیادی دارد ولی در برخی موارد هم هنوز علت آن ناشناخته است.
با این حال دانش پزشکی فعلی به عوامل زیر اشاره دارد:
- اضطراب و استرس (با افزایش سطح استرس شدت دندان قروچه بدتر می‌شود).
- اکلوژن دندان (از نظر پزشکی این به دلایل آشکار، عامل تشدید کننده یا نتیجه دندان قروچه است، تقسیم می‌شود).
- مشکلات روانی اجتماعی
- مصرف داروهای ضد افسردگی
- مصرف داروهایی مانند اکستازی
- سیگار کشیدن (افراد سیگاری 5 برابر بیشتر از بقیه افراد این مشکلات را تجربه میکنند).
- مصرف زیاد الکل یا کافئین
- اختلالات خواب
- لکنت زبان
- شرایط عصبی مانند بیماری پارکینسون و هانتینگتون
دلایل ژنتیکی را نمیتوان رد کرد. به نظر میرسد که بین عوامل ژنتیکی و دندان قروچه پیوند وجود دارد اما هنوز به روشنی اثبات نشده است. از بین این همه دلیل، استرس و اضطراب شایعترین آن ها است. تقریبا 70٪ موارد تشخیص داده شده به دلیل استرس (محل کار یا مدرسه) است. بیشتر افراد در زمانهای مختلف زندگی، استرس را تا درجات مختلفی تجربه میکنند. اغلب وقتی سطح استرس کم می‌شود، مشکل دندان قروچه نیز از بین می‌رود.
علائم دندان قروچه
درد عضلانی و سردرد علائم شایع این بیماری است
بسیاری از مردم از اینکه شب‌ها دندان قروچه دارند، از مشکل خود بیخبر هستند. بارزترین علامت این بیماری صدای خراشیدن و فشار دندان‌ها روی یکدیگر است. این یک صدای ناخوشایند است که اطرافیان متوجه آن می‌شوند.
اما نمی‌توانید منتظر بازخوردهای دیگران باشید تا بفهمید حتما به این بیماری مبتلا هستید بنابراین مراقب علائم دیگر دندان قروچه باشید. این علائم شامل:
- درد عضلانی در اطراف فک و مفصل گیجگاهی فکی که باعث احساس سفتی شده و دهان زیاد باز نمی‌شود.
- گوش درد و وزوز گوش
- سردرد
- درد اطراف گردن، گونه ها و شانه ها
- اختلال در خواب به گونهای که با وجود آن‌که فکر میکنید به اندازه کافی خوابیدهاید اما احساس خستگی میکنید.
- سایش بیش از حد روی سطح دندان‌ها که می‌تواند منجر به حساسیت دندان شود.
- لب پر شدن دندان، تاج یا سایر پروتزهای دندانی
- دندان‌های ترک خورده یا شکسته
- خونریزی لثهها (به خصوص در شب)
دندانپزشک شما می‌تواند علائم مربوط به بروکسیسم و آسیب‌های وارد شده به دندان‌های شما را بررسی کند. اگر نگران هستید هنگامی که به دندانپزشک مراجعه کردید این موارد را به او بگویید.
دندان قروچه در کودکان و نوزادان
شنیدن صدای دندان قروچه کودکان ناراحت کننده است
تحقیقات نشان داده است که 20 درصد کودکان دارای علائم دندان قروچه هستند. با این حال ممکن است عدد واقعی از این رقم بالاتر باشد، زیرا ممکن است علائم مورد توجه والدین قرار نگیرد. این مشکل یک اختلال خواب به حساب میآید بنابراین به دلیل ایجاد مشکل در خواب می‌تواند بر رفتار تاثیر بگذارد. مثلا بروکسیسم به طور متوسط 4 ثانیه و یا حتی تا 6 ساعت در طول شب اتفاق بیفتد. که این باعث می‌شود صبح روز بعد کودک خسته و عصبی باشد.
البته شنیدن صدای دندان قروچه کودکان برای والدین ناراحت کننده است. این اتفاق با رویش دندان‌های شیری یا دندان‌های دائمی اتفاق می‌افتد. با کامل شدن دندان‌های دائمی، این مشکل باید متوقف شود. به نظر میرسد بین دندان قروچه کودکان و مشکلات تنفسی (به دلیل مسدود شدن مجاری هوایی) رابطه واضحی وجود داشته باشد. بعضی از جراحیها می‌تواند این مشکلات تنفسی را برطرف کند.
اضطراب و استرس نیز به این مشکل مرتبط است. ممکن است فرزند شما به دلیل دعوا یا اتفاقی در روز دچار استرس شود، بنابراین بهتر است با او صحبت کنید تا بفهمید چه چیزی باعث آزار او شده است. قبل از خواب فعالیتهای آرامش بخش انجام دهید تا اضطراب او کاهش پیدا کند. در مورد مشکلات بهداشت دهان و دندان کودکان و کارهایی که برای پیشگیری از آن می‌توانید انجام دهید، اطلاعات بیشتری کسب کنید.
درمان دندان قروچه
دوره اولیه درمان این بیماری معمولاً محدود کردن آسیب‌های بیشتر آن است. پس از آن باید برای پیدا کردن علل آن به پزشک و روانپزشک مراجعه کرد.
محافظ دهان برای دندان قروچه
محافظ معمولی دهان شب‌ها از دندان‌ها در برابر دندان قروچه محافظت می‌کند.
اکثر دندانپزشکان توصیه می کنند که بیماران برای محافظت از دندان‌ها شبانه از محافظ دندان استفاده کنند. محافظ دندان یک لایه محافظ بین فک بالا و پایین ایجاد کرده بنابراین دندان‌ها دیگر روی هم قرار نمیگیرند و سایش دندان‌ها را متوقف می‌کند. محافظ دندان شبانه فشار ناشی از چفت شدن دندان و سایش را جذب می‌کند. از دیگر مزایای استفاده از محافظ دندان، کاهش صدای دندان قروچه هنگام شب است که می‌تواند کمک بزرگی برای همسر بیمار باشد!
دندان‌ها کاملاً توسط محافظ دهان پوشانده می‌شود، بنابراین هیچ گونه تماسی بین دندان‌های بالایی و پایینی وجود ندارد. بطور واضح می‌توان گفت که محافظ دندان، بدون توجه به علل آن، درمانی برای این بیماری نیست. این وسیله با کم کردن فشار بین دندان‌ها می‌تواند به عضلات و استخوان‌های فک استراحت بدهد. محافظ دندانی معمولاً برای کودکانی که ساختار صورت و دندان آن ها هنوز شکل نگرفته است، توصیه نمی‌شود زیرا باعث ایجاد مشکل در رشد طبیعی دندان‌ها خواهد شد.
می‌توانید از اینجا اطلاعات کامل‌تری درمورد محافظ شبانه دندان و قیمت آنها بدست آورید.
سایر روش‌های محافظت دندان از دندان قروچه
- لاک ضد حساسیت: توسط دندانپزشک برای محافظت از دندان در برابر حساسیتهای ناشی از فرسایش مینا استفاده می‌شود.
- لاک یا ژل فلوراید: به اصلاح مجدد مینا کمک کرده و از دندان در برابر پوسیدگی محافظت می‌کند.
- ارتودنسی: اگر اکلوژن باعث دندان قروچه باشد، ممکن است بیمار بتواند برای درمان از ارتودنسی استفاده کند. در موارد خفیف تا متوسط، براکتهای نامرئی ممکن است بهتر باشند زیرا دارای همان اثر محافظتی محافظ دهان هستند.
روش‌های متوقف کردن دندان قروچه
ترک سیگار برای بهبود بسیاری از مشکلات بهداشت دهان و دندان موثر است.
اگرچه هیچگونه درمانی برای بروکسیسم وجود ندارد ولی روش‌های درمانی و تکنیک‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند به رفع علل اصلی آن کمک کند.
آرامش
به دلیل آن‌که این بیماری با استرس مرتبط است، روشهایی شامل یوگا، مدیتیشن، روان‌درمانی و شناخت درمانی رفتاری (CBT) وجود دارد که می‌تواند کمک کننده باشد.
ورزش
به دلیل آن‌که استرس عامل اصلی دندان قروچه است، ورزش نیز می‌تواند در رفع این مشکل کمک کننده باشد. دلیل آن این است که ورزش باعث آزاد شدن اندورفین می‌شود. این ماده به کاهش استرس در مغز کمک می‌کند.
مدیریت رژیم غذایی
ممکن است برخی از نوشیدنیها سبب تحریک دندان قروچه شود. بنابراین بهتر است قبل از رفتن به رختخواب از مصرف الکل و کافئین (از جمله چای ، قهوه و نوشابه های کافئین دار) خودداری کنید. همچنین می‌توانید تا چند هفته بطور کامل از مصرف آن ها خودداری کرده تا تاثیر آن را روی سلامت خود بیابید. همین مسئله در مورد سیگار کشیدن نیز وجود دارد. ترک سیگار فواید زیادی برای سلامتی به همراه دارد.
تمرینات عضلانی
اگر علت این بیماری روانی نباشد، تمرینات کششی ممکن است به درمان آن کمک کند. اگر ماهیچههای جویدنی در فک به طور منظم ورزش داده شوند، هنگام دنداد قروچه تحت فشار کمتری قرار می‌گیرند.
شل‌کننده‌های عضلانی
عضلات بیماران ممکن است اغلب تحت فشار باشد. بعضی از بیماران با استفاده از نرم کننده‌های عضلانی میتوانند این درد را تسکین دهند. با این حال بهتر است قبل از شروع درمان در این باره با پزشک معالج خود صحبت کنید زیرا بعضی از آن ها اعتیادآور هستند.
برخی از بیماران با تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس) در عضلات جویدنی پیشرفتهایی را تجربه کردند زیرا بوتاکس قدرت عضلانی را کاهش می‌دهد و این سبب می‌شود آسیب‌های دندان قروچه محدود شود. این یک تکنیک بسیار جدید است و تحقیقات پزشکی کمی در مورد اثربخشی و اثرات طولانی مدت آن وجود دارد.
هیپنوتیزم
از آنجا که دندان قروچه بصورت ناخودآگاه اتفاق می‌افتد، ممکن است هیپنوتیزم در درمان آن موثر باشد. این روش درمانی می‌تواند به عوامل اساسی دندان قروچه یعنی استرس و اضطراب کمک کند. توصیه میکنیم قبل از شروع هرگونه درمان با دندانپزشک یا متخصص خود مشورت کنید.
در ویدئوی زیر می‌توانید اطلاعات تکمیلی درمورد دندان قروچه کسب کنید:
نتیجهگیری
دندان قروچه یک عمل ناخودآگاه است که تضمینی برای درمان کامل و دائمی آن وجود ندارد. بیمار هنگام شب از این مشکل رنج می‌برد. نکته مهم این است که از مشکل آگاه شده و برای انجام اقدامات لازم جهت محدود کردن آن به دندانپزشک مراجعه کنید. اولین گام برای تشخیص و ارزیابی آسیب‌های ناشی از بروکسیسم، مراجعه به یک متخصص دندانپزشکی و گرفتن مشاوره از ایشان است. اگر بتوانید بفهمید چه عواملی باعث ایجاد یا بروز این بیماری شده است، در کوتاه مدت می‌توانید درد و آسیب ناشی از آن را کاهش دهید و در دراز مدت حتی می‌توانید مشکل را ریشه کن کنید.
منبع:
دیدگاه خود را بنویسید